Cuộc đời Byron Knelson và Thiết bị tuyển Knelson

 

 

Ra đời năm 1931 tại một thị trấn nhỏ nằm trên vùng thảo nguyên Canada, Byron Knelson lớn lên trong một gia đình làm nghề kinh doanh dịch vụ xe lửa. Bố ông, một doanh nhân thông thái, đã truyền chí hướng tìm tòi sáng tạo và kinh nghiệm thương trường cho con trai từ rất sớm. Năm 12 tuổi Byron Knelson đã biết cầm mỏ hàn và trở thành một thợ hàn khá.

 

Năm 20 tuổi, ông đã có “sáng chế” đầu tiên của mình. Đi làm về, thấy vợ đang vất vả, một tay cầm bàn là ủi quần áo, còn tay kia bận rộn đưa nôi ru con ngủ. Chàng thợ hàn lẳng lặng chạy vào tầng hầm. Sau chừng hơn nửa tiếng, một chiếc máy quay đĩa cũ hỏng đã biến thành một cái máy lắc đưa nôi với tốc độ 70 lần/phút.

 

Là một người thợ thông minh, chịu khó suy nghĩ, sáng tạo, sẵn có trong mình dòng máu kinh doanh, nhưng để mưu sinh Byron đã phải trải qua rất nhiều nghề mà chính ông cũng không thể nhớ hết: từ thợ hàn, người bán máy hút bụi, người bán hàng rong đến ông chủ một công ty kinh doanh bất động sản thực thụ, và cho tới khi tìm thấy chỗ đứng thực sự của đời mình: sáng chế và sản xuất máy tuyển, nơi mà ông đã đạt tới đỉnh cao trong sáng tạo cũng như kinh doanh.

 

Bước ngoặt cuộc đời bắt đầu từ năm 1958, chàng thanh niên 27 tuổi Byron Knelson gặp thất bại trong kinh doanh xây dựng. Mất hết vốn liếng và không biết tìm ra việc gì khác với hai bàn tay trắng. Ông đã phải trải qua 3 tháng mưu sinh thiếu thốn tại 4 nơi làm việc khác nhau nhưng vẫn không kiếm đủ tiền nuôi gia đình. Muốn tồn tại chỉ có con đường mở ra một hướng kinh doanh mới. Nhưng tiền vốn ở đâu? Bạn bè chẳng thể cho vay. Byron đã tìm đến ông Frank Cameron, một người có tiền, nhưng ông chỉ mới gặp duy nhất một lần trước đó. Ông mạnh dạn đưa ra bản kế hoạch của mình: thành lập một công ty máy xúc. “Tôi có đầu óc kinh doanh tốt và là một người thợ vận hành giỏi. Tôi biết chắc là tôi có thể làm cho công ty này phát triển”, Byron nói. Ông trình thêm một số giấy tờ chứng nhận: một thư giới thiệu của ngân hàng mà ông có quan hệ tốt trước đó, kèm theo nhiều giấy bảo đảm của các cá nhân bạn bè, và cuối cùng, ông đã được ông Frank Cameron cho vay tiền lập công ty.

 

Tháng đầu tiên của công ty mới cực kỳ khó khăn. Thiếu tiền, ông phải lấy gas dùng để chạy thuyền của mình nạp vào ô tô thay xăng để đi làm, bán đi các khẩu súng quý của gia đình và đã chậm trả món nợ đầu tiên. Nhưng tháng đầu tiên cũng đã chứng minh rằng: ông có thể làm cho công ty máy xúc hoạt động tốt. Byron và 1 chiếc máy xúc đã làm ra được 1.800 đôla/ tháng trong khi các máy xúc thời đó chỉ làm được 1.000 đôla/tháng.

 

Với đầu óc thông minh, sáng tạo, bàn tay khéo léo của người thợ cộng với tài năng trong lĩnh vực kinh doanh, trong vòng 8 năm ông đã sở hữu được 7 chiếc máy xúc, và là  thầu phụ nhiều máy xúc khác. Tới năm 1962, ông đã trở thành người môi giới bán máy xúc giỏi và là người nổi tiếng nhất trong ngành công nghiệp Canada. Ông được bầu là người Quản lý Hiệp hội các Doanh nghiệp Thiết bị Xây dựng vùng Lower Mainland, không chỉ chịu trách nhiệm làm tăng số hội viên đến 80 thành viên mà còn là người quyết định chi phối giá cả lên xuống của toàn ngành.

 

Điều hành thành công công ty máy xúc với lợi nhuận lớn chính là cơ duyên đưa ông đến với quyết định đầu tư vào ngành mỏ, cơ hội mở ra để ông bước vào ngành tuyển khoáng.

 

 

Năm 1971, ở tuổi 40, Byron Knelson quyết định đầu tư vào một mỏ vàng sa khoáng ở Yukon và dự định đến thăm Black Hill - vùng mỏ mà  ông sở hữu. Nhưng mới chỉ đi được khoảng một phần ba quãng đường, tới vùng nhánh sông Eureka, khung cảnh làm việc cực nhọc, nặng nề, kém hiệu quả của những người thợ đào đãi vàng thủ công đã khiến ông dừng lại, ông nghĩ: “Ta cần phải tìm ra cách làm tốt hơn”. Ông dành 5 ngày ở lại vùng mỏ đó để tìm hiểu. Đây chính là khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng quan trọng giúp ông có được vốn hiểu biết ban đầu về ngành tuyển khoáng trước khi phát minh ra thiết bị tuyển mang tên mình.

 

Sau chuyến đi, Byron bắt đầu mày mò tự nghiên cứu các phương pháp thu hồi kim loại. Ông nhận thấy quá trình tuyển đãi vàng được thực hiện là nhờ lực trọng lực. Tại sao không thể nghĩ tới một lực nào khác tốt hơn lực trọng lực? Tại sao không phải là lực li tâm? Byron dành một năm rưỡi nghiên cứu về thiết bị li tâm và đã tìm ra một công ty ở Mỹ chế tạo loại máy này. Ông mua 4 chiếc máy ly tâm mang về Canada và bắt đầu thử nghiệm với quặng vàng. Những chiếc máy này chỉ chạy được 10 phút đã bị hỏng cũng đủ để chứng minh là các máy ly tâm có thể thu được những hạt vàng mịn hơn và tốt hơn là các máng đãi vàng phổ biến thời đó. Byron Knelson cố gắng tìm mọi cách để các máy ly tâm đó hoạt động trở lại. Ông điều chỉnh tăng, rồi giảm tốc độ ly tâm của máy, thử nghiệm bằng mọi cách mà ông nghĩ ra, nhưng kết quả đạt được chưa làm ông hài lòng.   

 

Thời gian đó, ông vẫn còn đang rất bận rộn với công việc điều hành công ty Máy xúc. Làm việc suốt cả ngày, thậm chí cả vào buổi tối. Hàng đêm, sau khi kết thúc công việc, ông thường dành khoảng nửa tiếng nghỉ xả hơi, thư giãn với màn hình tivi trước khi đi ngủ. Vào một đêm, khi bật tivi lên, trên màn hình đang chiếu bộ phim Tarzan. Ông nhìn thấy Tarzan ngã văng xuống từ cây nho và nhẹ nhàng hạ xuống một vùng đầm lầy, nước bùn văng tung tóe. Một tia chớp chợt lóe sáng trong đầu: cần phải tạo ra bùn trong một môi trường được kiểm soát, với một dòng nước chảy ngược sao cho các hạt không thể bị lắng xuống và kết lại. Và thế là ý tưởng về máy tuyển Knelson ra đời.

 

Nguyên lý hoạt động của máy tuyển Knelson

 

Byron yêu cầu một kỹ sư thuộc quyền tên là Peter Nelson làm cho ông một chiếc máy ly tâm với bán kính lớn gấp đôi, chiều sâu gấp đôi, có góc nghiêng với phương thẳng đứng lớn gấp 1,5 lần, so với các kích thước của chiếc máy ly tâm của Mỹ mà ông đã thử nghiệm, sau đó khoan những lỗ nhỏ trong các rãnh. Đặt máy này vào trong một vỏ thùng, dẫn bùn quặng dâng lên trong ống đặt giữa thùng từ phía dưới, và cấp nước chảy vào trong thùng qua những lỗ nhỏ trên rãnh. “Chiếc máy đó thô thiển như một đồ chơi” Byron nhớ lại. Nhưng nó đã hoạt động.

 

 

Ông đem chiếc máy mới chế tạo này thử nghiệm ở điều kiện sản xuất tại địa phương, và chỉ trong 20 phút, Byron Knelson biết rằng mình đã đi đúng hướng. Ông liên tục thử nghiệm và thay đổi các chi tiết  máy của mình và cho ra đời chiếc máy đầu tiên năm 1975. Đó là tiền thân của thiết bị tuyển Knelson tháo sản phẩm định kỳ bằng tay KC-MD. Đến 1978, chiếc máy KC-MD hoàn chỉnh đầu tiên có đường kính 12” được bán cho ông Ryan Jones, chủ công ty mỏ Mockingbird Ltd. (Mỹ). Thiết bị này được mang tới mỏ O'Donnell Valley (Bắc British Columbia) để xử lý cát đen. Kết quả hoạt động tuyệt vời của thiết bị này khi thu được những hạt tinh quặng mịn đến mức mà các thiết bị tuyển trọng lực thời đó khó có thể đạt được đã chinh phục Ryan Jones. Ông tiếp tục mang chiếc máy này sang thăm dò vàng ở Ghana, ở miền Tây Mỹ, và ở bang Nevada (Mỹ). Từ đó, máy tuyển Knelson bắt đầu được các chủ mỏ chú ý. Nhưng việc bán những thiết bị Knelson ban đầu không hề đơn giản. Byron Knelson tham dự rất nhiều hội nghị và sự kiện khác nhau của ngành mỏ qua nhiều năm, gọi điện thoại đi khắp nơi để giới thiệu và chào bán thiết bị mang tên mình và không có kết quả. Do hạn chế về năng suất, thiết bị của ông chỉ được sử dụng trong quy mô phòng thí nghiệm, phục vụ công tác thăm dò hoặc áp dụng cho mỏ có công suất nhỏ.

 

 

Đến năm 1989, máy tuyển Knelson đã được sử dụng trong 7 nhà máy tuyển vàng ở Tây Úc như một thiết bị quan trọng, không thể thay thế. Các đơn đặt hàng ngày càng tăng. Năm 1992, với sự hối thúc của con trai Brett Knelson, người đã tận hưởng “sáng chế” chiếc máy đưa nôi, ông quyết định đi thuê một khu đất nhỏ tại quê hương Langley để mở xưởng chế tạo thiết bị Knelson. Công việc kinh doanh dần phát triển nhưng ông không dừng lại ở những thành công ban đầu. Dựa trên kinh nghiệm thu được từ thực tiễn sản xuất của nhiều mỏ và yêu cầu đa dạng của khách hàng, các thiết bị Knelson luôn được cải tiến và ra đời nhiều loại mới. Máy tuyển Knelson tháo định kỳ KC-MD được mở rộng với các sêri: tháo bằng tay KC-MD, tháo ở giữa KC-CD và Knelson chức năng mở rộng KC-XD;  thiết bị Knelson tháo liên tục KC-CVD cũng luôn được cải tiến để có thể tuyển cho nhiều đối tượng quặng khác nhau, với công suất khác nhau từ nhỏ (1 t/h) tới lớn (400t/h). Năm 2000, dựa trên khả năng xử lý thu hồi vàng ở phạm vi cấp hạt rộng từ 16 mm đến -10 μ của thiết bị Knelson, Byron Knelson đã đề xuất công nghệ “Tuyển trọng lực tối đa” (“Extreme Gravity Processing”) [3].

 

Đây là công nghệ sử dụng thiết bị Knelson kết hợp với các thiết bị tuyển trọng lực khác để tuyển vàng, mở ra xu hướng mới: tuyển vàng không cần dùng tuyển nổi đối với một số loại quặng vàng có thành phần vật chất thích hợp. Thực tế áp dụng công nghệ này tại một số mỏ trong 10 năm qua tại Canada, Mỹ ... đã chứng minh hiệu quả kinh tế kỹ thuật cao: với vốn đầu tư thấp hơn, công nghệ đơn giản hơn, không chỉ mang lại thực thu vàng cao hơn, lợi nhuận lớn hơn mà còn đảm bảo hạn chế tối đa ô nhiễm môi trường do không sử dụng thuốc tuyển.

 

Phát triển liên tục để sản xuất ra các thiết bị Knelson hoàn thiện hơn là mục tiêutrọng điểm của công ty thiết bị tuyển Knelson. Trong những năm 1995 - 2008, công ty đã ứng dụng công nghệ tự động hóa để điều khiển quá trình vận hành cho các loại thiết bị KC-CD, KC-XD và KC-CVD. Công nghệ tin học cũng được áp dụng với việc sử dụng các phần mềm: mô hình cân bằng mật độ và các mô hình toán học để dự tính trước mức thực thu vàng bằng phương pháp tuyển trọng lực [4], dự tính lợi ích, lợi nhuận của việc sử dụng máy Knelson trước khi tuyển nổi vàng [5], phân tích ảnh hưởng của các thông số nghiền tới mức thực thu vàng [6], xây dựng Financial Model trên cơ sở phần mềm Microsoft Excel để tính vốn đầu tư và hiệu quả của xưởng tuyển vàng [7]. Gần đây nhất, năm 2010, với việc sử dụng phần mềm thiết kế theo công nghệ 3D, công ty Knelson đã cho ra đời loạt thiết bị mới nhất: Knelson Quantum Series [8]. Ngoài tính năng kỹ thuật nổi trội như các máy tuyển Knelson KC- XD, nhiều bộ phận của máy đã được thiết kế hợp lý hơn, vận hành đơn giản hơn với chi phí đầu tư và chi phí sản xuất rẻ hơn.

 

Cuộc đời sáng tạo, tấm gương lớn về sự cống hiến cho ngành tuyển khoáng và  nhân loại.

 

Với hơn 30 bằng sáng chế trong lĩnh vực tuyển trọng lực, Byron Knelson đã được nhận nhiều giải thưởng Quốc tế. Năm 1999, Byron Knelson nhận Giải thưởng Chuyển giao công nghệ CANMET. Ông cũng đã được nhận Giải thưởng về Phát triển Xuất khẩu của Canada.

 

Cho tới hết năm 2011, hơn 3000 thiết bị tuyển Knelson đã và đang được vận hành tại hơn 70 nước trên thế giới. Các sơ đồ tuyển trọng lực có sử dụng máy tuyển Knelson hiện đang sản xuất ra 1,25 triệu ounces vàng/năm, tương đương với 25% sản lượng vàng của toàn Canada. Công ty Knelson cũng đã phát triển lớn mạnh thành Tập đoàn Knelson với hơn 140 chuyên gia, có trụ sở chính đặt tại Langley, Canada và mạng lưới công ty đại diện đặt ở 42 nước trên toàn cầu [1]. 

Năm 2000, Byron Knelson nghỉ hưu, giao công ty cho con trai Brett Knelson và con rể Doug Corsan điều hành. Tuy nhiên ông vẫn không ngừng quan tâm tới việc phát triển và hoàn thiện hơn thiết bị mang tên mình. Ông sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp trên thế giới, giới thiệu cho khách hàng cặn kẽ về lĩnh vực áp dụng, những kinh nghiệm sử dụng Knelson trong thực tế. Các bản vẽ thiết kế của từng thiết loại thiết bị Knelson sản xuất ra đều được ông cho phép công bố chi tiết trên trang web công ty.

 Có 11 trong số 15 mỏ vàng lớn nhất trên thế giới đã sử dụng thiết bị Knelson. Các chủ mỏ này đánh giá rất cao và biết ơn ông vì nhờ thiết bị Knelson họ đã thu được nguồn lợi nhuận khổng lồ. Không chỉ quan tâm tới phát triển kỹ thuật, mở rộng kinh doanh, Knelson còn rất quan tâm tới việc đào tạo những chuyên gia thế hệ sau. Ông thường trao đổi kinh nghiệm, động viên lớp trẻ học tập, tìm tòi, ứng dụng công nghệ hiện đại vào thiết kế chế tạo thiết bị. Ở tuổi 80 ông vẫn tiếp tục say sưa thảo luận với các đồng nghiệp trẻ về những ý tưởng chế tạo ra thế hệ máy tuyển Knelson hoàn hảo hơn.

 

Ngành tuyển khoáng thế giới luôn đợi chờ những sáng tạo mới, những đóng góp tiếp theo của ông. Nhưng quy luật nghiệt ngã của cuộc sống đã không cho phép chúng ta chứng kiến thêm những thành tựu mới của ông. Ngày 29-8-2011, một tin dữ được thông báo đi từ Langley, British Columbia, Canada: “Ngài Byron Knelson đã qua đời ở tuổi 80 do bệnh ung thư” [1]. Giới chuyên môn tuyển khoáng toàn cầu bàng hoàng, tiếc thương một con người tài năng, một người thợ sáng tạo, một doanh nhân thành đạt, một người thầy về tuyển khoáng, dù ông chưa hề qua một lớp đào tạo chuyên ngành nào.

 

Byron Knelson là một tấm gương sáng chói về lao động sáng tạo. Di sản đáng tự hào mà ông đã để lại cho chúng ta là những thiết bị tuyển Knelson ngày càng hoàn hảo hơn, một cuộc cách mạng trong công nghệ tuyển vàng với những lợi ích to lớn về kinh tế và môi trường. Sự đóng góp của ông cho sự phát triển ngành công nghiệp tuyển khoáng toàn cầu đã và mãi được ghi nhận và trân trọng. Mọi người sẽ không thể nào quên hình ảnh của ông: một con người thông minh, sắc sảo, hài hước, có nụ cười nhân ái, sẵn sàng chia sẻ những kiến thức uyên thâm, những lợi ích to lớn từ sáng tạo của mình cho nhân loại.

 

Nguồn: Nguyễn Thị Đoàn Hạnh - Vampro.vn